جدول ۱-۳: نمودار طرح پژوهش

 

 

 

 

 

 

گروه آزمایش ‌پیش‌آزمون X ‌پس‌آزمون پیگیری گروه کنترل ‌پیش‌آزمون – ‌پس‌آزمون پیگیری

 

۳-۳ جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری

 

جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش ­آموزان متأهل دوره متوسطه دبیرستان­های دخترانه شهر قاین در سال تحصیلی ۹۳-۹۲ تشکیل دادند و نمونه مورد مطالعه نیز از طریق نمونه گیری هدفمند و از بین افراد داوطلب انتخاب شد. افراد داوطلب در ابتدا ۴۵ نفر بودند که با توجه به معیارهای شمول و عدم شمول (از جمله اجرای آزمون SCL-R-90) تعداد ۳۰ نفر انتخاب شدند که به­ صورت تصادفی ۱۵ نفر در گروه آزمایش و ۱۵ نفر در گروه کنترل قرار گرفتند.

 

معیارهای شمول

 

1. 1. فعال بودن طرح­واره­ها

 

1. 1. مؤنث بودن

 

1. 1. دانش ­آموز دوره متوسطه بودن

 

1. متأهل بودن

معیارهای عدم شمول

 

1. 1. عدم ابتلا به اختلالات جسمی و روانی مزمن که با بهره گرفتن از آزمون SCL-90-R.

   

 

1. مجرد بودن

 

۴-۳ ابزار گردآوری داده ­ها

 

در این پژوهش از ۳ ابزار برای سنجش متغیرها استفاده شده است. ۱) فرم کوتاه پرسشنامه طرح­واره یانگ (پیوست شماره ۱)، ۲) پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ (پیوست شماره ۲) و ۳) پرسشنامه نشانه­ های اختلالات روانی (پیوست شماره ۳).

 

۱-۴-۳ فرم کوتاه پرسشنامه طرح­واره (SQ-SF)

 

این پرسشنامه ۷۵ سؤالی توسط یانگ (۱۹۹۸) برای ارزیابی ۱۵ طرح­واره ناسازگار اولیه ساخته شده است. این طرح­واره­ها عبارتند از: رهاشدگی/ بی­ثباتی، بی ­اعتمادی / بدرفتاری، انزوای اجتماعی / بیگانگی، نقص/ شرم، محرومیت هیجانی، وابستگی / بی­کفایتی، آسیب­پذیری نسبت به بیماری، خودتحول­نایافته/ گرفتار، شکست، استحقاق / بزرگ­منشی، خویشتن­داری و خودانضباطی ناکافی، اطاعت، ایثار، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه/ عیب­جویی افراطی. هر سؤال بر مبنای یک مقیاس ۶ درجه­ای نمره­گذاری می­ شود (۱ برای کاملا نادرست، ۶ برای کاملا درست). در این پرسشنامه هر ۵ سؤال یک طرح­واره را می­سنجد. چنان­چه فرد در پاسخ به ۵ سؤال مربوط به هر طرح­واره، در ۳ سؤال، امتیاز ۵ یا ۶ کسب کند، آن طرح­واره ناسازگار در فرد فعال است. اعتبار و روایی این ابزار در پژوهش­های متعددی به اثبات رسیده است (اشمیت، جوینر، یانگ و تلچ^[۷۷]، ۱۹۹۵). والر، میر و هانیان^[۷۸] (۲۰۰۱) همسانی درونی مقیاس را ۹۶/۰ گزارش دادند. به­علاوه همسانی درونی برای تمامی خرده­مقیاس­ها بالاتر از ۸۰/۰ بود. پایایی بازآزمایی خرده­مقیاس­ها هم بین ۵/۰ تا ۸۲/۰ به­دست آمد. هنجاریابی این پرسشنامه که در ایران توسط صدوقی، آگیلاروفایی، رسول­زاده طباطبایی و اصفهانیان (۱۳۸۷) انجام گرفته، همسانی درونی با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ در دامنه ۶۲/۰ تا ۹۰/۰ به­دست آمد. همچنین در پژوهش ‌دیوان‌داری، آهی، اکبری و مهدیان (۱۳۸۸) ضرایب همسانی درونی در دامنه ۶۵/۰ تا ۹۲/۰ به­دست آمد که نشان­دهنده همسانی درونی بالای خرده مقیاس­های پرسشنامه طرح­واره است و ضریب آلفای کرونباخ در پژوهش حاضر ۸۹/۰ به­دست آمد.

 

۲-۴-۳ پرسشنامه رضایت­مندی زناشویی انریچ^[۷۹]

 

این مقیاس توسط اولسون، فورنیر و درانکمن^[۸۰] (۱۹۸۹، نقل در ثنایی، ۱۳۷۹) با هدف تعیین حیطه­های کاری و نقاط قوت روابط زناشویی ساخته شد. این پرسشنامه از ۱۲ زیرمقیاس تشکیل شده است. مقیاس اول آن ۵ سؤال و سایر مقیاس­ها هرکدام ۱۰ سؤال دارد. در فرم ۱۱۵ سؤالی اجرا شده در ایران، برای هر سؤال ۵ گزینه خیلی زیاد، زیاد، در حد متوسط، کم و خیلی کم و برای سؤال­های ۹۶ تا ۱۰۵ گزینه­ های همیشه، اغلب اوقات، نمیدانم، خیلی کم و هیچ­وقت، در نظر گرفته شده است. نمره­گذاری سؤالات به صورت ۴، ۳، ۲، ۱، ۰ است. لذا حداکثر نمره آزمودنی در این پرسشنامه برابر ۴۶۰ است. نمره بالاتر نشانه رضایت­مندی بیشتر زناشویی است.

 

خرده­مقیاس­های این پرسشنامه از این قرار است:

 

1. 1. تحریف آرمانی^[۸۱]: این خرده­مقیاس که سؤالات ۱ تا ۵ پرسشنامه را شامل می­ شود تمایل شخص برای پاسخ متعارف به سوالات پرسشنامه را اندازه گیری می­ کند.

 

1. 1. رضایت زناشویی: این خرده­مقیاس رضایت و انطباق با ۱۰ جنبه رابطه زناشویی را که در زیر آمده است اندازه ­گیری می­ کند و سوالات ۶ تا ۱۵ را شامل می­ شود.

 

1. 1. مسائل شخصیتی^[۸۲]: این خرده­مقیاس که شامل سؤالات ۱۶ تا ۲۵ این پرسشنامه است، درک شخص را از همسرش با توجه به رفتارها و ویژگی­ها و سطح رضایت یا عدم رضایت که مربوط ‌به این موضوع­ها می­ شود، ارزیابی می­ کند. نمره بالا نشان­دهنده یک سطح پایین از پذیرش یا فقدان راحتی با شخصیت رفتار همسر است و نمره پایین نشان­دهنده سازگاری با همسر و رضایت از شخصیت همسر است.

 

1. 1. ارتباط^[۸۳]: این خرده­مقیاس نیز که به احساسات، اعتقادات و نگرش­های شخص نسبت به نقش ارتباط در تداوم روابط زناشویی مربوط می­ شود، شامل سؤالات ۲۶ تا ۳۵ پرسشنامه می­ شود. نمره پایین نشان­دهنده آگاهی زن و شوهر و رضایت از سطح و نوع ارتباط در روابط­شان و نمره بالا نشان­دهنده فقدان رضایت در ارتباط­شان است.

 

1. 1. حل تعارض^[۸۴]: ارزیابی نگرش­ها، احساسات و اعتقادات شخصی همسر در به وجود آوردن یا حل تعارض در این خرده­مقیاس که سؤالات ۳۶ تا ۴۵ را دربر ‌می‌گیرد. موضوع­ها بر روی روش­هایی برای خاتمه دادن به بحث تمرکز دارند. نمره پایین نشانگر نگرش­های واقع­گرایانه درباره تعارضات اجتماعی در روابط زناشویی است و نمره بالا نشان­دهنده عدم رضایت از روشی است که تعارضات حل می­شوند.

 

1. 1. مدیریت مالی^[۸۵]: این خرده­مقیاس تمرکز دارد روی علائق و نگرش­های مربوط به روش اقتصادی و مسائلی که در روابط زن و شوهر اداره می­شوند. نمره پایین نشان­دهنده رضایت از اداره مالی و نگرش واقع­بینانه نسبت به موضوعات مالی است و نمره بالا نشان­دهنده نگرانی­های مختلف در زمینه اداره مالی در روابط زناشویی است و شامل سؤالات ۴۶ تا ۵۵ می­ شود.

 

1. 1. فعالیت­های اوقات فراغت^[۸۶]: این خرده­مقیاس نیز که سؤالات ۵۶ تا ۶۵ را دربر ‌می‌گیرد، ترجیحات شخصی هر زوج را برای گذراندن اوقات فراغت ارزیابی می­ کند. نمره پایین نشان­دهنده انطباق، انعطاف­پذیری و توافق درباره استفاده از زمان­های فعال اوقات فراغت است و نمره بالا نشان­دهنده نارضایتی از این که چگونه فراغت در روابط زن و شوهر مورد استفاده قرار گیرد.

 

1. 1. رابطه جنسی^[۸۷]: این خرده­مقیاس که شامل سؤالات ۶۶ تا ۷۵ است، احساسات و نگرانی­های شخصی را درباره روابط جنسی و عاطفی با همسر ارزیابی می­ کند. سؤالات منعکس­کننده رضایت از ابراز عواطف و میزان احساس راحتی در بحث­های مربوط به موضوع­های جنسی و آمیزش جنسی است. نمره پایین نشان­دهنده رضایت از ابراز عواطف و نگرش مثبت درباره نقش مسائل جنسی در ازدواج و یا عدم توافق درباره تصمیمات مربوط به جلوگیری از حاملگی است.